Trong bối cảnh Thụy Điển và Phần Lan đều cần mở rộng sản xuất điện không phát thải để đáp ứng nhu cầu của các dự án lớn như sản xuất hydro, nhiên liệu tổng hợp và vật liệu pin, sự cạnh tranh giữa hai quốc gia về đầu tư vào năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, ngày càng trở nên căng thẳng. Mặc dù cả hai nước đều có tiềm năng phát triển điện gió lớn, nhưng những khác biệt về chính sách đang tạo ra sự phân hoá đáng kể.
Thụy Điển đang triển khai một loạt chính sách khuyến khích mới, bao gồm việc bồi thường cho các địa phương đồng ý cho xây dựng các dự án điện gió. Chính phủ Thụy Điển đã dành ra 340 triệu SEK cho năm 2025 để hỗ trợ các địa phương có dự án điện gió, nhằm tăng sự ủng hộ từ các khu vực này. Chính sách này được coi là cách tiếp cận nhằm thu hút thêm sự đồng thuận của các địa phương, vốn có quyền phủ quyết các dự án năng lượng tái tạo. Động thái này được xem như một sự sao chép mô hình của Phần Lan trước đây, nơi các địa phương cũng nhận được phần lớn thu nhập từ thuế tài sản của các dự án điện gió.
Tuy nhiên, trong khi Thụy Điển đang tăng cường khuyến khích các địa phương, Phần Lan lại có khả năng đi theo hướng ngược lại. Bộ Tài chính Phần Lan đang tiến hành điều tra về việc cắt giảm thu nhập từ điện gió cho các địa phương thông qua việc giảm hỗ trợ chia sẻ từ nhà nước. Điều này có thể khiến các địa phương của Phần Lan ít được hưởng lợi hơn từ các dự án điện gió, từ đó giảm động lực ủng hộ việc phát triển các dự án mới.
Anni Mikkonen, Giám đốc điều hành của tổ chức năng lượng tái tạo Phần Lan, cho biết: “Thật phi lý khi Thụy Điển đang áp dụng mô hình khuyến khích mà Phần Lan đã sử dụng, trong khi chúng tôi lại đang xem xét việc quay về mô hình cũ của Thụy Điển, khiến việc triển khai điện gió trở nên khó khăn hơn”.
Ngoài ra, Phần Lan vẫn duy trì một lợi thế cạnh tranh lớn so với Thụy Điển trong việc phát triển điện gió. Các địa phương Phần Lan có quyền quy hoạch đất đai, cho phép họ quyết định liệu có chấp thuận phát triển các khu vực cho điện gió hay không. Ngược lại, ở Thụy Điển, các địa phương chỉ có quyền phủ quyết dự án. Hơn nữa, quy trình cấp phép và kết nối lưới điện tại Phần Lan, dưới sự quản lý của công ty Fingrid, được coi là nhanh chóng và hiệu quả hơn so với hệ thống của Thụy Điển, do đó thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư.
Tuy nhiên, không chỉ sự cạnh tranh giữa Thụy Điển và Phần Lan trở nên gay gắt, mà cả hai quốc gia cũng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh toàn cầu từ các quốc gia miền Nam châu Âu, nơi cũng đang thúc đẩy phát triển điện gió mạnh mẽ. Tuy nhiên, theo Tomas Hallberg, phụ trách vấn đề cấp phép của Hiệp hội Điện gió Thụy Điển, các nước miền Nam châu Âu phải đối mặt với rủi ro chính trị cao hơn, vì các quyết định hỗ trợ có thể thay đổi nhanh chóng.
Dù cả Thụy Điển và Phần Lan đều có nhiều kế hoạch phát triển các dự án điện gió mới, nhưng sự không chắc chắn về chính sách, cùng với ảnh hưởng của chiến tranh ở Ukraine và tình hình kinh tế suy thoái, đã làm giảm đáng kể số lượng các quyết định đầu tư trong hai năm qua. Đặc biệt, quý III năm nay là lần đầu tiên trong 18 tháng qua không có quyết định đầu tư mới nào được thực hiện ở cả Thụy Điển và Phần Lan.
Tuy vậy, các chuyên gia kỳ vọng rằng, với tình hình kinh tế đang dần phục hồi và lãi suất có dấu hiệu giảm, các dự án điện gió sẽ được triển khai nhanh chóng hơn trong những năm tới. Cả Thụy Điển và Phần Lan đều đang tìm kiếm cách vượt qua những thách thức về chính sách và kinh tế để đẩy mạnh đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về điện sạch cho các dự án công nghiệp lớn trong tương lai. (Theo dn.se)
Theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển
